Η αντήχηση του παρελθόντος στο παρόν μας

Δήμητρα Αθανασοπούλου

Η κυκλικότητα του χρόνου μας κάνει να νιώθουμε πως βρισκόμαστε κάθε φορά σε μια νέα εκκίνηση, γιορτάζουμε το «τέλος μιας χρονιάς» με επίσημο ένδυμα και γεύμα, μουσική και στολισμό σαν να θέλουμε να αναμετρηθούμε θριαμβευτικά με το θάνατο

Η πραγματική επανάσταση για τον Αγκάμπεν δεν ήταν να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά να αλλάξουμε τον χρόνο, ως βασική συγκροτούσα συνιστώσα του κόσμου.

Το παλιό έτος, φορτωμένο με στιγμές, εκπληρώσεις και διαψεύσεις, υποδέχεται το νέο. Με ένα τελετουργικό και μια ρήξη ανάμεσα στη ματαίωση και στο όνειρο. Ο δείκτης του ρολογιού σηματοδοτεί το σβήσιμο των φώτων. Οταν τα φώτα ανάβουν, ένας ακόμα χρόνος έχει περάσει. Κι ένας χρόνος γεμάτος με προσδοκίες, φόβους και υποσχέσεις είναι μπροστά μας.

Η Πρωτοχρονιά είναι η ημέρα που ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αντήχηση του παρελθόντος στο παρόν μας, με την κοινωνική αναπαράσταση που έχουμε για τον χρόνο, δηλαδή τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς που μας δημιουργεί. Κάποιοι τη λατρεύουν, άλλοι τη μισούν. Οπως ο Αντόνιο Γκράμσι. Ο Ιταλός πολιτικός και φιλόσοφος είχε γράψει ένα μανιφέστο κατά της Πρωτοχρονιάς στη στήλη του «Sotto la Mole», στην εφημερίδα Avanti. Ηταν 1η Ιανουαρίου 1916: «Κάθε πρωί, καθώς ξυπνώ άλλη μια φορά κάτω από το πέπλο του ουρανού, νιώθω πως για μένα είναι Πρωτοχρονιά.

Γι’ αυτό μισώ τις Πρωτοχρονιές με καθορισμένη ημερομηνία, που μετατρέπουν τη ζωή και το ανθρώπινο πνεύμα σε μια εμπορική επιχείρηση, με τον ωραίο τους απολογισμό, με τον ισολογισμό τους και την πρόβλεψη για το νέο διαχειριστικό έτος. [...] Θέλω κάθε πρωινό να ’ναι για μένα και μια Πρωτοχρονιά. Κάθε μέρα θέλω να κάνω κι έναν προσωπικό απολογισμό και να ανανεώνομαι κάθε μέρα. Καμία μέρα καθορισμένη εκ των προτέρων για ανάπαυση. Τις παύσεις μου εγώ τις επιλέγω, όταν αισθάνομαι μεθυσμένος από έντονη ζωή και θέλω να κάνω μια βουτιά στη ζωικότητα για να αντλήσω από κει καινούργια δύναμη».

Το βέβαιο είναι πως δεν μπορεί να πάψει ένας κυρίαρχος χρόνος που (θα) διέπει τη λειτουργία και τη δομή των θεσμών. Αυτός ο κυρίαρχος χρόνος δεν μπορεί παρά να αντικατοπτρίζει τις νόρμες και τις αξίες της εποχής που τον αναδεικνύουν ως κυρίαρχο. Μετράμε, δηλαδή, τον χρόνο με ό,τι μπορούμε να αντιληφθούμε.

Τι είναι ο χρόνος για εσάς πέρα από κανονιστική νόρμα και κοινωνικός ρυθμιστής; Εχετε σκεφτεί πού οφείλεται η αίσθηση –ίσως και ψευδαίσθηση- της επανεκκίνησης; Εχετε αναλογιστεί με πόσους τρόπους μπορεί να σας επηρεάζει ο χρόνος, η πρωτεύουσα διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης;

Ο τρόπος που βιώνουμε τον χρόνο είναι βαθιά υποκειμενικός και συνιστά μια προβολή των ψυχικών μας συγκρούσεων. Μόνο που η ανάγκη σύνδεσής μας με κάτι πέρα από το παρόν -δηλαδή τόσο με το παρελθόν όσο και το μέλλον- είναι πανανθρώπινη. Αυτό που είμαστε εξαρτάται από τον τρόπο που έχει «γράψει» ο χρόνος στον ψυχισμό μας.

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ.