Aποσπάσματα από το βιβλίο του Κορνήλιου Καστοριάδη «Η άνοδος της ασημαντότητας»
«Από εκεί και πέρα, αν εξετάσουμε τη σημερινή κατάσταση, κατάσταση
αποσύνθεσης και όχι κρίσης, κατάσταση αποσάθρωσης των δυτικών κοινωνιών,
διαπιστώνουμε μια αντινομία πρώτου μεγέθους: Το απαιτούμενο είναι
κολοσσιαίο, πάει πολύ μακριά –και οι άνθρωποι, τέτοιοι που είναι και
τέτοιοι που αναπαράγονται συνεχώς από τις δυτικές κοινωνίες μα και από
τις άλλες, βρίσκονται σε κολοσσιαία απόσταση από αυτό. Τι είναι το
απαιτούμενο;
Με δεδομένη την οικολογική κρίση, την ακραία ανισότητα της
κατανομής των πόρων μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, την απόλυτη σχεδόν
αδυναμία να συνεχίσει το σύστημα τη σημερινή του πορεία, το απαιτούμενο
είναι μια νέα φαντασιακή δημιουργία που η σημασία της δεν μπορεί να
συγκριθεί με τίποτα ανάλογο στο παρελθόν, μια δημιουργία που θα έβαζε
στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της
παραγωγής και της κατανάλωσης, που θα έθετε στόχους ζωής διαφορετικούς,
για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον
κόπο. Αυτό θα απαιτούσε φυσικά μια αποδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών,
των σχέσεων εργασίας, των οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών σχέσεων.
Αυτός όμως ο προσανατολισμός απέχει απίστευτα από τα όσα
σκέφτονται, και ίσως από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα. Αυτή είναι η
κολοσσιαία δυσκολία που πρέπει ν’αντιμετωπίσουμε. Θα έπρεπε να θέλουμε
μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες θα έχουν πάψει να κατέχουν
κεντρική (ή μοναδική) θέση, όπου η οικονομία θα έχει ξαναμπεί στη θέση
της, δηλαδή θα έχει γίνει ένα απλό μέσο του ανθρώπινου βίου και όχι
ύστατος σκοπός, στην οποία επομένως θα έχουμε παραιτηθεί από την τρελή
κούρσα προς μια συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση. Αυτό δεν είναι απλώς
αναγκαίο για να αποφύγουμε την τελεσίδικη καταστροφή του γήινου
περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο κυρίως για να βγούμε από τη ψυχική και
ηθική εξαθλίωση των σύγχρονων ανθρώπων.