Έμφυλη βία: πιο επίκαιρη παρά ποτέ…

της Αναστασίας Πάτσιου
Κοινωνιολόγος

Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων

παράρτημα Δυτ. Μακεδονίας

Η έμφυλη βία ή η βία κατά των γυναικών αναφέρεται στα περιστατικά τα οποία έχουν ως στόχο τη θυματοποίηση της γυναίκας εξαιτίας της άνισης θέσης της στην κοινωνία, η οποία δικαιολογεί αυτή την εκδήλωση βίας.
Τα πρόσωπα της βίας είναι πολλά: εκδηλώνεται ως σωματική και σεξουαλική, ψυχολογική, κοινωνική απομόνωση, εκφοβισμός, οικονομική αποστέρηση και συνιστά παραβίαση των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων της ζωής και της αξιοπρέπειας. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία θανάτου στις νέες γυναίκες με ποσοστά υψηλότερα από εκείνα του καρκίνου και των τροχαίων ατυχημάτων.
Πρόσφατη έρευνα η οποία εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε, με αντικείμενο τη βία κατά των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία συμμετείχαν 42.000 γυναίκες, άνω των 15 ετών, από τις 28 χώρες της Ε.Ε., καταδεικνύει πως 13  εκατομμύρια , δηλ. 1 στις 3 γυναίκες έχουν πέσει θύμα σωματικής βίας από το νυν ή πρώην σύντροφό τους , 1 στις 3 δηλ. 3,7 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ έχει πέσει θύμα σεξουαλικής βίας, και 2 στις 5 έχει υποστεί ψυχολογική βία. Όσον αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση,1 στις 3 την έχει υποστεί από προϊστάμενο, συνάδελφο ή πελάτη. Η σεξουαλική παρενόχληση των νεότερων γυναικών μπορεί να γίνεται από διάφορες κατηγορίες δραστών και να περιλαμβάνει χρήση των «νέων» τεχνολογιών. Μία στις 10 γυναίκες (11 %) έχει δεχτεί ανάρμοστες προτάσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή ανεπιθύμητα ηλεκτρονικά μηνύματα ή SMS σεξουαλικού περιεχομένου.(1)

Η κοινωνία είτε θεωρεί την εκδήλωση της βίας ως δικαιολογημένη, είτε τη θεωρεί ιδιωτική-οικογενειακή υπόθεση και δεν επεμβαίνει. Τα κοινωνικά στερεότυπα , τα οποία αναπαράγονται στο πέρασμα των χρόνων και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των φύλων συνδέουν την αρρενωπότητα με την κυριαρχία, τη δύναμη, τη σκληρότητα, την ηγετική ικανότητα. Από την άλλη μεριά συνδέουν τη θηλυκότητα με τη στοργικότητα, την ευαισθησία, το συναισθηματισμό, την υποταγή. Τα άτομα καλούνται να συμμορφωθούν προς τους ρόλους και τις προσδοκίες που έχουν κατασκευαστεί γι΄αυτά. Οποιοσδήποτε παρεκκλίνει από τα πρότυπα αυτά διεκδικώντας τη μοναδική του ταυτότητα, έρχεται αντιμέτωπος με τον κοινωνικό έλεγχο, άτυπο μεν αλλά κινούμενο σε ένα φάσμα αυστηρότητας και συνεπειών, ανάλογα με την ανεκτικότητα της κοινότητας-κοινωνίας στην έκφραση της διαφορετικής συμπεριφοράς. Όχι μόνο η γυναίκα αλλά και ο άνδρας γίνονται θύματα της απόδοσης των παραδοσιακών έμφυλων κοινωνικών ρόλων.
Η έμφυλη βία θα εξαλειφθεί με την αποδόμηση των εδραιωμένων έμφυλων στερεοτύπων. Οι φορείς κοινωνικοποίησης , η οικογένεια, το σχολείο, η εκκλησία, το κράτος, τα Μ.Μ.Ε. και όλη η κοινότητα θα πρέπει να εργαστούν προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της «ισότητας των φύλων» στην καθημερινή πρακτική. Έχοντας σαν απώτατο στόχο την ανάπτυξη υγειών και ισότιμων σχέσεων ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, να αναπτύξουν στα παιδιά και τους νέους, στάσεις μηδενικής ανοχής απέναντι στην κάθε μορφής βία.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η πρόληψη της βίας πρέπει να ξεκινάει σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Και, ως εκ τούτου, το εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται το ιδανικό πλαίσιο στο οποίο μια τέτοια προσπάθεια μπορεί σταδιακά να χτιστεί, ξεκινώντας από το Νηπιαγωγείο και τερματίζοντας στο Πανεπιστήμιο ή μπορεί ακόμη και να συνεχίζεται μέσω της διά βίου μάθησης.(2)
Η υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων σε ορισμένα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα, έχει στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας .
Η ειρηνική και ασφαλής συμβίωση των ανθρώπων είναι δύσκολη υπόθεση και ολόκληρη η κοινωνία υφίσταται τις συνέπειες μιας βίας που εντείνεται. Η λύση τελικά θα προκύψει από την ευαισθητοποίηση και αφύπνηση του συνόλου, την εκπαίδευση και την ενδυνάμωση των νέων ώστε όλοι να γίνουν ενεργοί συμμέτοχοι σε ένα περιβάλλον χωρίς βία.

Πηγές: 1. Βία κατά των γυναικών: πανευρωπαϊκή έρευνα FRA EUROPEAN UNION AGENCY FOR FUNDAMENTAL RIGHTS
2. Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ, Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας.
3. Οδηγός “Απόδρασης” από μια Βίαιη Σχέση.
Εκπαιδευτικά προγράμματα:1.  “Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα” -Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας
2.Youth4Youth – Ενδυνάμωση Νέων Ατόμων στην Πρόληψη της Έμφυλης Βίας μέσω Αλληλοδιδακτικής Εκπαίδευσης -Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας.