ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΦΥΛΟΥ: Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΨΕ

Η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία προσκλήθηκε από τη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής να μετάσχει στη συζήτηση για το νομοσχέδιο: «Νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου- Εθνικός μηχανισμός εκπόνησης παρακολούθησης και αξιολόγησης των σχεδίων δράσης για τα δικαιώματα του παιδιού».

Ο κλάδος Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής με πολλή χαρά θέλει να υπενθυμίσει στους κυρίους και στις κυρίες συναδέλφους πως η ΕΨΕ είναι πρωτοπόρα, παρά ουραγός, στις εξελίξεις γύρω από τη γνωστοποίηση στην κοινωνία και την ευρύτερη συζήτηση των θεμάτων που αφορούν τους διεμφυλικούς ανθρώπους, αφού είχε διοργανωθεί σχετική στρογγυλή τράπεζα στο 23ο Συνέδριο της ΕΨΕ το 2015, στη Λάρισα.

Ο κλάδος μας χαιρετίζει το νομοσχέδιο και πιστεύει πως ρυθμίζει αρκετά και σημαντικά από τα εκκρεμή θέματα που εμποδίζουν τους διεμφυλικούς ανθρώπους από το να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, χωρίς αποκλεισμούς.

Aξιόπιστες μελέτες διεθνώς, καθώς επίσης και οι ψυχολογικές δοκιμασίες, καταδεικνύουν πως η τρανς κατάσταση δεν συνιστά ψυχοπαθολογία, αλλά μια παραλλαγή της φυσιολογικής έκφρασης του φύλου (1). Προφανώς και ανάμεσα στους διεμφυλικούς ανθρώπους υπάρχουν άνθρωποι με ψυχιατρικά προβλήματα, προφανώς και πολλά από αυτά τα προβλήματα πηγάζουν από την ψυχολογική και σωματική βία που υφίστανται οι διεμφυλικοί άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους από άλλους ανθρώπους, αλλά και από θεσμούς της κοινωνίας μας, αλλά τα προβλήματά τους δεν πηγάζουν από το γεγονός ότι το ψυχολογικό φύλο των διεμφυλικών δεν ταυτίζεται με το βιολογικό. Ο κλάδος μας χαιρετίζει το νομοσχέδιο αυτό ακριβώς επειδή πιστεύουμε πως η ρύθμιση νομικών και θεσμικών εκκρεμοτήτων θα συμβάλει σε μια μείωση των ψυχοπιεστικών παραγόντων που μπορεί να συναντήσει ένας διεμφυλικός άνθρωπος στη ζωή του και θα βοηθηθεί να ζήσει με αξιοπρέπεια, χωρίς να κρύβεται και χωρίς να φοβάται.

Διατυπώθηκε η ένσταση πως ίσως χρειάζεται η υποχρεωτική ψυχιατρική παρακολούθηση κάθε διεμφυλικού ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσον είναι ένας υγιής διεμφυλικός άνθρωπος ή κατά πόσον η φαινομενική διεμφυλικότητά του είναι σύμπτωμα σχιζοφρένειας ή άλλης ψύχωσης. Ο κλάδος μας διαφωνεί έντονα με την ψυχιατρικοποίηση της διεμφυλικής κατάστασης. Προφανώς και ένας σχιζοφρενής ασθενής, μέσα στο παραλήρημά του, μπορεί να παρουσιάσει μεγάλη ποικιλία σκεπτικών και αντιληπτικών διαταραχών. Ο ασθενής μπορεί να πει ότι είναι διεμφυλικός, βασιλιάς ή εξωγήινος, κι εμείς οι ψυχίατροι ξέρουμε από την κλινική μας πείρα τη διαφορά ανάμεσα στην ψυχωτική συμπτωματολογία ενός τέτοιου ασθενούς και το γνήσιο αίτημα ενός διεμφυλικού ανθρώπου.

Όσον αφορά τη δυσφορία φύλου, θα θέλαμε να θυμίσουμε τη γνωστή ρήση του Ζαν-Πωλ Σαρτρ: «Η κόλαση είναι οι άλλοι». Ξέρουμε όλοι και όλες οι συνάδελφοι από την πρακτική μας, ότι πολλές φορές ο άνθρωπος υφίσταται ψυχολογική πίεση λόγω κοινωνικών συνθηκών, όπως για παράδειγμα ο ρατσισμός κι ο συνακόλουθος αποκλεισμός. Η δυσφορία φύλου συνήθως προκαλείται από την ενδοβεβλημένη επιθετικότητα που προσλαμβάνει το διεμφυλικό άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, και δεν είναι αναγκαία προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένας άνθρωπος με ασυμφωνία ψυχολογικού και βιολογικού φύλου ως διεμφυλικός (2).

Αντιστρόφως, ένας διεμφυλικός άνθρωπος μπορεί να μην αντέξει κάποιο από τα στάδια της φυλομετάβασης και να εμφανίσει κάποιο ψυχωτικό επεισόδιο. Αυτό, όμως, δεν θα έχει καμμία σχέση με την ταυτότητά του ως διεμφυλικού. Ξέρουμε από τη βιβλιογραφία πως αρκετοί παθολογικά παχύσαρκοι άνθρωποι εκδήλωσαν ψυχωτικά επεισόδια μετά από δίαιτα με την οποία έχασαν πολλά κιλά, επειδή δεν μπόρεσαν να αντέξουν τη μεταβολή στο σωματικό τους Εγώ. Αλίμονο, όμως, αν για κάθε παχύσαρκο άνθρωπο που θέλει να χάσει κιλά, οι διαιτολόγοι αρχίσουν να του ζητούν ψυχιατρική γνωμάτευση!

Η Διαπολιτισμική Ψυχιατρική, με ιδιαίτερη ευαισθησία, στέκεται απέναντι στην κατάχρηση της Ψυχιατρικής, και την εργαλειοποίησή της από διάφορες μορφές εξουσίας, προκειμένου με ψευδοεπιστημονικά επιχειρήματα να καταχωρηθεί ο ψυχίατρος στη συνείδηση του πολίτη ως ο επιδιαιτητής της φυσιολογικότητας, και ως κλάδος, χαιρετίζουμε με πολλή χαρά την από-ψυχιατρικοποίηση της διαδικασίας νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου.

Όσον αφορά το ηλικιακό όριο των 15 ετών σαν ελάχιστο ηλικιακό όριο για τη διαδικασία αλλαγής των στοιχείων ταυτότητας φύλου, άλλοι συνάδελφοι είναι αρμοδιότεροι από εμάς. Με δεδομένο ότι η ηλικία των 15 ετών συνάδει με τις καλές πρακτικές διεθνώς, ο κλάδος μας χαιρετίζει και αυτήν τη ρύθμιση που φέρνει ο Νομοθέτης.

Με τιμή,
Στέργιος Γ. Καπρίνης
Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής ΑΠΘ
Πρόεδρος του Κλάδου Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής ΕΨΕ

(1) The transsexual brain – A review of findings on the neural basis of transsexualism
Elke Stefanie Smith et al. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, Volume 59, 2015, pp. 251-266.
(2) Employment, mental health, internalized stigma, and coping with transphobia among transgender individuals.
Lauren Mizock et al. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, Volume 1(2), 2014, pp.146-158.

Πηγή: www.psych.gr