Θα θέλαμε, καταρχάς, ένα σχόλιό σας για τη στάση όσων ενεπλάκησαν στην υπόθεση της τετράχρονης Μαρίας (ΜΜΕ, Χαμόγελο του Παιδιού, κρατικές υπηρεσίες).
Δυστυχώς, για μια ακόμη φορά, μια υπόθεση που επικεντρωνόταν στην προσωπική ιστορία ενός παιδιού υπήρξε αφορμή για εκτενή τηλεοπτικά προγράμματα και ρεπορτάζ, που ωστόσο δεν αρκέστηκαν στην ενημέρωση του κοινού και την αντικειμενική αναζήτηση των παραγόντων που συνέθεταν το ιστορικό της υπόθεσης, αλλά έδωσαν χώρο σε ποικίλες εικασίες, στερεοτυπικές προσεγγίσεις σε βάρος μιας πληθυσμιακής ομάδας (του τύπου «οι τσιγγάνοι κλέβουν παιδιά») και καλλιέργεια τρομολαγνικών και ρατσιστικών αντιλήψεων.
Η εξακολουθητική αναπαραγωγή της εικόνας της μικρής, που δόθηκε στη δημοσιότητα με εισαγγελική διάταξη για συγκεκριμένο σκοπό, ακόμη μάλιστα και όταν ο σκοπός εξέλειπε (δηλαδή όταν εντοπίστηκαν οι φυσικοί γονείς της), όσο και άλλου οπτικοακουστικού υλικού, σε συνδυασμό με αυθαίρετες γενικεύσεις και αναλύσεις, συνιστά παραβίαση της ιδιωτικής ζωής της ανήλικης αλλά και γενικότερα προσβολή της παιδικής ηλικίας.
Μερίδιο ευθύνης για τον «ηθικό πανικό» που προκλήθηκε από τα ΜΜΕ φέρουν και όσοι έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να δώσουν το στίγμα του «προστάτη» του παιδιού και να ευνοήσουν την καλλιέργεια της πεποίθησης ότι οι εξαφανίσεις παιδιών οφείλονται σε πρακτικές απαγωγών ευρέως υιοθετημένες από την πληθυσμιακή ομάδα των Ρομά. Στο σκηνικό έκτακτης επικαιρότητας που δημιουργήθηκε, ο δημόσιος προνοιακός μηχανισμός δήλωσε εμφατικά την απουσία του, ενώ η υπόθεση αποτέλεσε αφορμή για εκτεταμένες αστυνομικές επιχειρήσεις σε καταυλισμούς Ρομά, με ευρεία στοχοποίηση του πληθυσμού και ενέργειες αμφισβητούμενης νομιμότητας.
Πώς σχολιάζετε, ως Συνήγορος του Παιδιού, από την πλευρά των δικαιωμάτων και της ψυχολογίας του παιδιού, αυτό που υπέστη η Μαρία;
Δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε τις ακριβείς επιπτώσεις, στην ψυχολογία του παιδιού, από τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης και τους χειρισμούς των αρμοδίων, αφού άλλωστε δεν έχουμε πραγματοποιήσει ειδική έρευνα για το ζήτημα. Είναι όμως αναμφισβήτητο ότι αυτού του είδους η δημοσιότητα μπορεί να είναι εξαιρετικά βλαπτική στη ζωή ενός παιδιού, στον παρόντα και στον μέλλοντα χρόνο. Γενικότερα, προσβάλλει τα δικαιώματα των παιδιών καθώς, από υποκείμενα που δικαιούνται προστασία και σεβασμό, τα μετατρέπει σε αντικείμενα οίκτου και θέασης, καταλύει τον ιδιωτικό τους χώρο και επιτρέπει τη διάθεση της εικόνας τους για αλλότρια συμφέροντα και σκοπιμότητες.
Συνολικότερα στο ζήτημα των παιδιών των Ρομά, ποια νομίζετε ότι είναι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα του 2013;
Η υπόθεση της μικρής Μαρίας ίσως είναι μια καλή αφορμή για να αναλογιστούμε τις ευθύνες της κοινωνίας και της πολιτείας απέναντι στα παιδιά Ρομά. Οι συνθήκες διαβίωσης πολλών παιδιών και των οικογενειών τους είναι εξαιρετικά βεβαρημένες, εξαιτίας του γενικότερου κοινωνικού αποκλεισμού που υφίστανται αλλά και των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων και των ειδικών στεγαστικών τους αναγκών. Ο νομαδικός χαρακτήρας των Ρομά και οι μετακινήσεις τους, ακόμα και διασυνοριακές, σε αναζήτηση βιοπορισμού, επιδεινώνει συχνά τις συνθήκες στις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά. Δυστυχώς, πολλά παιδιά δεν είναι τακτοποιημένα δημοτολογικά (λόγω μη δήλωσής τους στα ληξιαρχεία ή δήλωσης εσφαλμένων στοιχείων κατά την γέννηση τους). Η οικονομική ανέχεια, σε συνδυασμό με την κατά παράδοση πυκνή τεκνοποιία, οδηγεί πολλές οικογένειες σε αναζήτηση ακόμη και έκνομων δραστηριοτήτων προκειμένου να επιβιώσουν. Η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι πενιχρή, οι εμβολιασμοί τους ατελείς, η σχολική εγγραφή και φοίτησή τους παρουσιάζει τεράστιες αδυναμίες, παρά τα προγράμματα που έχουν υλοποιηθεί, ενώ η γκετοποίησή τους, ακόμη και στα σχολεία, αποτελεί συχνή πρακτική. Επίσης, δυστυχώς η παραμέληση, η κακοποίηση και η εκμετάλλευση ορισμένων παιδιών δεν ελέγχονται επαρκώς, καθώς συνήθως οι χώροι διαβίωσής τους αποτελούν σε μεγάλο βαθμό χώρο που δεν προσεγγίζουν οι κοινωνικές υπηρεσίες. Οι πρόωροι γάμοι, ιδίως των κοριτσιών, η διαδεδομένη παιδική εργασία, που ορισμένες φορές συνδυάζεται με επαιτεία, η εξοικείωση με τα ναρκωτικά και άλλες παράνομες δραστηριότητες, αποτελούν απειλή για τα παιδιά.
Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει το κράτος όσον αφορά τους Ρομά;
Είναι απαραίτητο σήμερα, αντί αστυνομικών μέτρων, να αναπτυχθεί ένας σταθερός και ισχυρός προνοιακός μηχανισμός σε καταυλισμούς και οικισμούς των Ρομά, που να μπορεί να υποστηρίζει και να καθοδηγεί θετικά τους γονείς να φέρουν σε πέρας την ανατροφή των παιδιών τους, διασφαλίζοντας στον μέγιστο βαθμό τα δικαιώματά τους και τη δυνατότητά τους να μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνική ζωή, χωρίς να χάνουν τις πολιτισμικές τους αξίες και παραδόσεις.
Παράλληλα όμως είναι σημαντικό να αναγνωριστεί από όλους ότι οι Ρομά μεταφέρουν μέσα από την Ιστορία μια μοναδική ζωντάνια και χάρη, που έχει να προσφέρει στη δοκιμαζόμενη σύγχρονη κοινωνία την αισιοδοξία της ανθρώπινης ελευθερίας και ανθεκτικότητας, ακόμη και μέσα στις μεγαλύτερες δυσκολίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου